همان‌طور که در مباحث مطالعاتی اقتصادی برعکس گذشته ، دیگر از انسان اقتصادی (فردی که بدون هیچگونه احساساتی در بازار سرمایه در حال فعالیت است) یاد نمی‌شود و بجای آن اقتصاد رفتاری و بررسی روان‌شناختی تریدرها بیشتر مدنظر است . ما هم برای رفتار هوشمندانه هرچه بیشتر در بازار مالی ، بایستی بیشتر به شناخت خود ، احساسات و سوگیری های رفتاری تریدرها پرداخته و با پیامدهای آنها آشنا شویم . یکی از این سوگیری ها ، سوگیری “تازه گرایی” می باشد .
تازه گرایی یا به‌عبارت‌دیگر سوگیری تازه گرایی(Recency bias) یعنی “تأثیرپذیری از اتفاقاتی که اخیرا افتاده است”. این پدیده و اثراتش در تصمیماتی که فعالین بازارهای مالی اتخاذ می کنند به نحو قابل توجهی دیده می‌شود .
تازه گرایی موجب می گردد فعالین بازار مالی مبنای تصمیم‌گیری و تحلیل خود را کوتاه‌مدت در نظر گرفته و اقدام به معامله نمایند که معمولا کاهش سودآوری و یا زیان‌آوری را در پی خواهد داشت . این تریدرها اغلب ، تحلیل فاندامنتال را انجام نداده و با این فرض که فقط تحلیل تکنیکال برای کوتاه‌مدت راه به دست آوردن سود در بازار است ، بدون بررسی گذشته سهم و روند سودآوری ، تنها با اتکا به یک گزارش و یا یک الگوی قیمتی ، اقدام به خرید می‌کنند . معاملات در تایم فریم‌های کوتاه‌مدت و همچنین خرید در روندهای کوتاه‌مدت از اشتباهاتی است که خیلی از تریدرها مرتکب آن می‌شوند .
همان‌گونه که در کتاب از طمع تا وحشت بیان شده ، محرک‌های تصمیم‌گیری در معاملات بازار و کنترل این محرک‌ها رمز سودآوری مستمر در بازار است ، تریدرها باید با شناخت از خود و شخصیت تریدری خود ، این محرک‌ها را تحت کنترل خود دربیاورند . مطابق این کتاب افرادی باشخصیت تریدری تقلیدگر و یا شتاب‌زده ، بیشتر درگیر پدیده تازه گرایی می‌گردند .
این گروه از افراد با “توهم احاطه بر بازار” و یا با توجیه “تضمین صحیح بودن تحلیل از سوی یک گروه یا یک شخص خاص”، در زمان نامناسب وارد سرمایه گذاری شده و متأسفانه اغلب زیان‌هایی را هم می بینند .
چشم‌پوشی ، یکی از مهم‌ترین قسمت‌های ترید یعنی مدیریت سرمایه هم در این پدیده زیاد مشاهده می‌شود . پدیده سوگیری تازه گرایی می‌تواند تمایل و کشش به یک سهم و یا صنعت خاص را به وجود آورد . سرمایه گذار بدون توجه به مدیریت صحیح پرتفوی خود ، اقدام به خرید و تخصیص غیر متعادل سرمایه خود به این سهام نموده و ریسک پرتفوی خو را خیلی بالا می‌برند .
پدیده سوگیری تازه گرایی در سطوح بالاتر ترید نیز مشاهده می‌شود . در این سطح تریدر بازارهای سرمایه مبنای سودآوری و عملکرد خود را چند معامله اخیر خود قرار داده و برای ورود به معامله بعدی یا با ریسک متفاوت و یا با میزان سرمایه متفاوت اقدام به خرید می‌کند .
به طور مثال اگر فرد ۳ معامله آخر خود را با سود خارج شده باشد ، معامله بعدی خود را با سرمایه بیشتر و یا با ریسک بیشتر که ناشی از اعتماد‌به‌نفس بیش‌ازاندازه به خود و تحلیل خود است ، وارد می‌گردد . یا اگر ۳ معامله آخر خود را با زیان خارج شده باشد یا به دلیل ترس و عدم اعتماد‌به‌نفس ، موقعیت مناسب را از دست داده و یا با سرمایه کمتر اقدام به خرید می‌کند . که در هر دو حالت ، با تخطی از مدیریت پرتفوی ، ریسک سرمایه گذاری خود را بیشتر کرده است . در واقع ترغیب و یا بازدارندگی این پدیده که با عنوان “اثر مثبت و منفی تعصب شتاب‌زدگی” نیز یاد می‌شود ، در هر دو حالت موجب زیان و یا کاهش سود شما می‌گردند .
جهت مقابله با پدیده سوگیری تازه گرای و یا پیشگیری از آن بایستی چه اقداماتی انجام داد ؟
- دارا بودن برنامه معاملاتی (trading plan)
تحلیل بازار و یا به طور خاص تحلیل سهام ، به طور ذهنی و یا دیداری ممکن نیست . مطابق جمله معروف “کمرنگ‌ترین جوهرها از قوی‌ترین حافظه‌ها ، ماندگارترند” بایستی برنامه معاملاتی به طور مکتوب باشد . هر تریدر جهت خرید سهم ، پارامترهایی را تحت عنوان تحلیلگری که بایستی مشمول تحلیل فاندامنتال ، تحلیل تکنیکال در تایم فریم مناسب و رفتارشناسی سهام باشد را مورد بررسی قرار دهد . این موارد حتماً بایستی نوشته شده باشند زیرا هنگامی که ملزم به چک کردن آنها باشید ، صرف‌نظر کردن از آنها نسبت به وق که فقط موارد تحلیلی در ذهن ما باشد ، بسیار دشوار‌تر خواهد بود و قطعا سرپیچی از آن کمتر می‌گردد .
- بررسی عملکرد ترید (نرخ معامله صحیح)
ثبت همه ی پارامترهای معامله که شامل “قیمت سهم ، زمان ، میزان سرمایه و دلیل خریدوفروش ” به طور مکتوب . تطبیق خرید با برنامه معاملاتی جهت بررسی درست و یا نادرست بودن معامله .
این کار تحلیلگری و ترید و همینطور استراتژی شما را پایش می‌کند و نتیجه این کار به اعمال اصلاحات در تحلیلگری و استراتژی ترید و همینطور یافتن اشتباهات ترید و برطرف نمودن آن‌هاست .
- خودشناسی
سومین گام برای کاهش تعصب شتاب‌زده این است که خودتان را بشناسید . برخی از افراد بیشتر تحت تأثیر احساسات نسبت به دیگران می باشند . اگر شما مستعد تصمیم‌گیری‌های عاطفی هستید یا اگر روزی سه بار سودآور یا سه بار از دست دادید یا اگر معاملات روزانه (نوسان گیری) را انجام دهید بایستی آگاه باشید که معامله کردن تحت اختلالات عاطفی سودآور نمی باشد . اگر شما بتوانید کنترل احساسات خوبی داشته باشید ، می‌توانید در حقیقت یک تریدر خوب باشید . این کار فقط بامطالعه کتاب های مفید در این زمینه و به کار بستن توصیه‌های بزرگان مانند آقای مارک داگلاس ممکن خواهد بود .
به خاطر داشته باشید ، برای مغز انسان بسیار سخت است تا به صورت کامل از تعصب شتاب‌زده غافل گردد . با این وجود ، اثرات آن را می‌توان با کنترل هرچه بیشتر احساسات کم کرد . پس حائز اهمیت است که مراحل بالا را برای کاهش اثرات منفی ایجاد شده از سوی “تعصب شتاب‌زده” انجام دهید .
- نرخ سودآوری
در این مرحله ، تریدر بایستی خود را همانند شرکت هایی ببیند که می خواهد در آنها سرمایه گذاری کند ، یعنی بایستی میزان سودآوری خود را پس از هر معامله در نظر بگیرد . این عمل به‌شدت در خنثی کردن این پدیده به ما کمک خواهد کرد تا از مسیر خود منحرف نشویم . این بررسی پایه مدیریت سرمایه کلان ما نیز خواهد بود . اضافه کردن به سرمایه و یا کاهش میزان سرمایه کل درگیر در هر بازار بایستی تابعی از میزان سودآوری تریدر در آن بازار باشد .
نتیجه‌گیری
احساسات از جمله ترس ، طمع و شتاب‌زدگی را نمی‌توان نادیده گرفت و یا از میان برد ، اما می‌توان آنها را تحت کنترل خود نگه داشت . بایستی توجه داشت که تصمیمات مبنی بر خرید یا فروش و حتی پیدا کردن سهم مناسب توسط ذهن ناخودآگاه ما صورت می گیرد و ذهن ناخودآگاه را بایستی در مسیر صحیح رشد داد و نگه داشت .
با مطالعه و پایش مستمر عملکرد ، ثبت وقایع و درس گرفتن از اشتباهات ، موفقیت صدر ترید در بازارهای مالی تضمین خواهد شد .
