نظریه‌های کلاسیک در خصوص علوم مالی اعتقاد به عقلانی بودن رفتارهای سرمایه گذاران و منفعت طلبی کامل آن‌ها در معامله هایشان ، دارد . ولی با همه ی اتفاقاتی که این چند دهه در بازارهای سرمایه افتاده است و وجود حباب های قیمتی و ریزش سنگین قیمت‌ها ، علوم رفتارشناسی و روانشناسی هم در نظریه‌های جدید علوم مالی مرتبط شده‌اند .
شناسایی این نوع هیجانات و اشتباهاتی که در رفتار تریدرها وجود دارد ، به ما کمک می‌کند تا این اشتباهات را انجام ندهیم و از نظر روانشناسی در مجیط شفاف و ساختارمند ، به انجام معاملات خود بپردازیم .
ماهیت و منشا رفتار توده ای (گله ای)
انسان موجودی اجتماعی است که برای او پذیرفته شدن در میان اجتماع و جمع‌هایی که در آن حضور دارد ، بسیار حائز اهمیت است . فرد جهت هماهنگی با جمع و متفاوت نبودن از آن ، رفتارهایی انجام می دهد که فاصله رفتاری او با جمع را کم کند . این رفتارها شاید منطقی و یا حتی غیرمنطقی به نظر آیند . رفتار توده ای و یا گله ای اصطلاحی برای بیان حالتی می باشد که افراد ، بدون منطق ، تفکر و تحلیل و یا برنامه‌ریزی ، رفتاری انجام می دهند که فقط گروه بزرگتری از افراد مشغول انجام آن رفتار می باشند . به صورتی که انجام آن رفتار از جانب یک گروه بزرگتر ، به اشتباه دلیلی بر صحیح بودن آن رفتار به شمار می‌آید .
ریشه این کلمه نیز برگرفته از حرکت گله حیوانات می باشد . هنگامی که گروهی از حیوانات با پیدا کردن منبع جدید غذایی ، شروع به دویدن هم سو با یکدیگر می‌کنند و به تبعیت از آن‌ها ، سایر حیوانات گله نیز پشت سر آن‌ها شروع به دویدن می‌کنند . این در حالیست که معمولا چیزی نصیب حیواناتی که در صف‌های عقب تری از این حرکت قرار دارند ، نخواهد شد .
مثالی از رفتار توده ای (گلهای) در بازار مالی
مثال بارز از رفتارهای گله ای در بازارهای مالی ، صف نشینی‌های بدون تحلیل و بررسی در موقع خرید و یا فروش می باشد .
در این مورد رفتار ، فرد بدون انجام تحلیل های مورد نیاز و یا بدون توجه به طرح‌های خود موقع خرید و فروش و فقط به این دلیل که گروه بزرگی از تریدرهای دیگر ، در صف های خرید و یا فروش هستند ، اقدام به ترید می کنند .
و این بدون توجه به این نکته است که افراد سودجویی هم در بازار وجود دارند که منفعت آن‌ها در ایجاد صف های خرید و فروش و افزایش و کاهش های بی‌منطق قیمت در بازار می باشد .
ممکن است که این افراد سودجو پس از کسب سود مورد نظر خود و با کشیدن رنج مثبت در قیمت و ایجاد جو روانی مثبت در آن ارز یا سهم ، قیمت را افزایش داده و در بالاترین قیمت ها به فروش برسانند و بدین ترتیب افرادی که با جو مثبت وارد شده‌اند ، در قیمت بسیار بالایی بخرند و سود زیادی عایدشان نخواهد شد و یا در حالتی بدتر ، دچار زیان نیز می‌شوند .
روند دوست ماست
عبارت ” روند دوست ماست” یکی از عبارات پرکاربردی است که در ترید می‌شنویم . ولی این عبارت را نباید بدون انجام تحلیل و بررسی ، در معاملات خود به کار ببریم
بهترین موقعی که می‌توان از این عبارت استفاده نمود ، هنگامی است که روند و تحلیل ها و طرح‌های معاملاتی ما ، هم سو و هم راستا باشند . در حقیقت تحلیل و بررسی روند ، نوعی نگرش کلی به موقعیت و زمان مناسب نسبت به اجرای صحیح طرح های معاملاتی است .
معایب و آسیبهای رفتارهای توده ای (گله ای) در بازارهای مالی
همانطور که گفته شد ، رفتارهای توده ای نشئت گرفته از عدم دخالت منطق و تفکر و تحلیل در انجام امور ، و پیروی از توده افرادی می باشد که در حال انجام رفتاری خاص می باشند و ما به آن دلیل که تعداد افراد آن توده تقریبا زیاد است ، آن رفتار را صحیح و منطقی قلمداد می‌کنیم .
از آسیبهای ناشی از این رفتار در بازارهای مالی می توان گفت که فرد اگر چندین معامله سود آور به دست آورد ، شاید دچار این اشتباه شود که حق همیشه با جمعیت است و جمعیت همیشه درست تشخیص می‌دهند و بعد از مدتی و با مبلغی بالاتر از قبل ، دچار زیانی گردد که حتی نتواند دلیل و علت این زیان را بفهمد .
از دیگر آسیب های ناشی از رفتارهای گله ای ، این است که شاید فرد به دلیل وجود صف های سنگین خرید و یا فروش ، این موقعیت را نشئت گرفته از رفتارهای گله ای فرض کند و بدون انجام تحلیل و بررسی های منطقی ، بر عکس مسیر این صف ها بخواهد معامله ای انجام دهد تا به سود بیشتری برسد .
در مقابل رفتارهای توده ای (گله ای) باید چگونه عمل کرد ؟
به دست آوردن سود در بازار مالی ، از اهداف تریدرها است . اما به دست آوردن سود مستمر از بازار و ماندگاری طولانی مدت در بازار از ایده‌آل های تریدرها به شمار می رود .
هر تریدر حرفه ای می‌داند که جهت دستیابی به موفقیت در بازار ، مهم‌ترین فاکتور ، کنترل هیجانات و احساسات خود و انجام صحیح طرح معاملاتی می باشد . شناخت انواع هیجانات و رفتارهای اشتباهی که در تریدرها امکان دارد رخ دهد ، به ما کمک می‌کند که این اشتباهات را انجام ندهیم و در فضایی آرام و امن به لحاظ روانشناسی به معاملات خود ادامه دهیم .
نتیجه گیری
دارا بودن طرح معاملاتی و تبعیت کامل از استراتژی معاملاتی خودمان ، حتی در موقعیتی که ظاهرا روند بر عکس تحلیل ما جلو می رود و صبر کردن تا هگامی که طرح معاملاتی به ما مجوز خروج را نداده است ، بهترین روش مبارزه با رفتارهای توده ای می باشد . همچنین بهبود این اراده و عمل به طرح موجب افزایش اعتماد به نفس ما و واضح شدن فضای معاملاتی مان در هر موقعیت مثبت یا منفی بازار خواهد شد .
